dinsdag 17 september 2013

Eenzaamheid, meditatie en contemplatie in de werken van Mathieu Weemaels






Schilder Mathieu Weemaels woont in het hartje van Brussel en heeft zijn atelier op een ruime zolderverdieping. Hier overheersen de tinten die in zijn pastels en olieverfwerken terug te vinden zijn: grijstinten, gebroken wit,  leikleur en oudroze. Gedempte kleuren die zachtheid en broosheid suggereren.
Weemaels is begonnen als pastelschilder en heeft zich meer dan vijftien jaar toegelegd op textuur, mengtechnieken en lijnvoering. Zijn werk is intimistisch en het accent ligt op de stilte en de schoonheid van de dingen. Omdat hij in de handel niet altijd de gewenste kleurtonen vindt, maakt Weemaels zijn pastelkleuren zelf door pigment, krijt, caoline, talk, water en olie samen te persen tot een staafje. De verhoudingen tussen het pigment, kalk en gom maken het pastel zachter of harder. De kwaliteit is beter dan die van de industriële pastels en ze zijn ‘genereuzer’ , geven meer pigment af op het blad. In zijn ladekasten liggen honderden krijtjes per kleur gerangschikt in alle nuances en variëteiten.
Weemaels werkt  niet met voorbedachten rade. Wat hij maakt, is het resultaat van zijn dagelijks engagement met tekenen en schilderen. ‘In zekere zin ben ik de observator van mijn eigen bezigheid en soms begrijp ik zelf pas achteraf waarom ik iets deed.’ Door de jaren heen hebben zich bepaalde thema’s aan hem opgedrongen. Zijn eerste werken zijn ontstaan in de intimiteit van zijn atelier en stellen eenvoudige dagelijkse voorwerpen voor die er stonden of die hij bij elkaar zette om een sfeer te creëren: kaarsen, een mantel opgehangen aan een spijker, lappen stof of enkele tafeltjes …  De voorwerpen zelf zijn niet het doel maar het middel om een stemming te suggereren die doorgaans rust en vredigheid ademt. Hij houdt vooral van het Belgische licht dat door het diffuse een mysterieuze, nostalgische sfeer oproept.
In het begin schilderde Weemaels vooral stillevens met jassen, vazen of gedroogde bloemen tegen de achtergrond van een spiegel. Nadat hij op een tentoonstelling in Londen de werken van Lucian Freud van nabij zag, besefte hij dat met het schilderen van naakte lichamen een andere expressie aan een werk kan gegeven worden.
Hij begon aan een reeks met de titel ‘Gewichtloosheid’ en liet bij het schilderen de contouren van het lichaam weg waardoor hij een illusie van lichtheid en luchtigheid wilde oproepen.  Het lichaam zweeft als het ware in een ruimte, zoals de putti die in de Italiaanse renaissance in de lucht hingen. ‘Terwijl de naakten van Lucian Freud realistisch en sterk  geschilderd zijn, wil ik vooral modellen afbeelden die in gedachten verzonken zijn en wegdromen alsof ze zich in een andere realiteit bevinden. Het gaat me niet alleen om het lichaam maar vooral om het innerlijke.’
Net als de door hem bewonderde Engelse schilder Francis Bacon, werkt Weemaels ook graag met triptieken. De drie delen zijn entiteiten die toch naar inhoud en vorm bij elkaar passen en een geheel vormen. De triptiekvorm biedt een bijkomende dimensie en zorgt voor en bizar effect.
Een andere kunstenaar die hij bewondert is de introverte schilder Pierre Bonnard die veel naaktportretten maakte van zijn vrouw en zelfportretten kijkend in de badkamerspiegel. De vrouw wordt ook vaak naakt in de badkamer afgebeeld. Weemaels schildert een deel van de badkuip in tinten van vlekkerig grijs en grijswit met een vage suggestie van badkraan en afvoer. Weer gaat het hem hier om sfeerschepping en intimiteit.
Naast pastel legt Weemaels zich ook toe op olieverfschilderen. Een techniek met andere uitdagingen en exploratiemogelijkheden zoals het gebruik van meer textuur. Om landschappen te schilderen begeeft hij zich bij voorkeur in de natuur, soms worden foto’s gebruikt. Hier werkt hij abstraherend met weglating van veel details zodat de essentie overblijft. De titel van het doek ‘Just green’ geeft bijvoorbeeld weer dat alleen de groene kleur domineert. Rothko is niet ver weg. In de meer precieze landschappen zal telkens het geometrische element aanwezig zijn in de compositie. Het is de geometrie die rust in het werk brengt en mogelijkheden openlaat voor de toeschouwer om erin te zien wat hij wil zien.  Weemaels wil voortdurend het  spanningsveld  aftasten tussen abstraheren en representeren. 
Bruni Mortier