Spoorloos Spitsbergen

Na de succesrijke publicatie van het kunstboek ‘Spitsbergen’ heeft schilder en tekenaar Paul De Roy een nieuw boek in het vooruitzicht. ‘Spoorloos Spitsbergen’ dat in januari 2006 op de markt komt, is enerzijds een verderzetting van de geschilderde natuurreportage uit het eerste boek maar biedt anderzijds ook een nieuwe kijk op het landschap, de flora en fauna uit het Hoge Noorden. Terwijl het eerste boek een puur realistische weergave was van de indrukken die De Roy in Spitsbergen had opgedaan, biedt de nieuwe publicatie een symbolistisch-filosofische kijk op de dingen. Onderwerpen als de eindeloze sneeuwvlaktes, gletsjermorenen en walrusknekelvelden blijven de schilder boeien maar nu kruidt hij ze met Skandinavische elementen uit de Noordse mythologie en cultuur. Paul De Roy heeft een kunstopleiding achter de rug maar behaalde ook een universitaire titel in de Skandinavische filologie. Zijn fixatie op Noorwegen is terug te voeren tot de woelige jaren zestig toen hij als ‘hippie’ een voetreis door Lapland maakte. De roman ‘Nooit meer slapen’ van W.F. Hermans was net verschenen en in diezelfde streek maakt De Roy kennis met de landschappen, met de mentaliteit en de familieverbanden van de daar wonende bevolking. Nu, veertig jaar later, heeft hij Spitsbergen zien evolueren van een ongerept stuk natuur naar een gebied dat is aangetast door ecotoerisme en dat platgelopen wordt door passagiers van luxe-cruiseschepen die aanmeren in de fjorden en er hun teveel aan geld komen spenderen. Die verloedering en commercialisering door de Noorse staat hebben hem ertoe aangezet terug te grijpen naar het verleden en motieven uit de rijke geschiedenis in zijn schilderijen te verweven. Op een symbolische wijze formuleren zijn schilderijen een aanklacht tegen deze achteruitgang. Het symbolistische ligt in de combinatie van het Spitsbergse landschap met elementen uit de mythologie. Op de voorgrond van een potloodtekening prijken de drie dreigende zwaarden van Odin, een andere reeks heeft de drie Nornen of schikgodinnen tot onderwerp die leven aan de wortels van de Ygdrasil-boom. Qua techniek beperkt De Roy zich tot potlood- en kleurpotloodtekening op papier of olieverf op doek en paneel. “Ik hecht veel belang aan de potloodtekening omwille van het ambachtelijke. Als je authentiek bezig bent in je ambacht kan een onderwerp nooit saai zijn.Het symbolisme is trouwens de enige stijl die de tekening als volwaardig kunstwerk heeft beschouwd. Ik ben zeer gehecht aan de verworvenheden van de renaissance. Kunst heeft voor mij nog altijd met kunnen te maken. ”, aldus De Roy. Zijn tekeningen maakt hij op Arches 250 gr.met een neutraal en een zacht potlood. Zijn schilderijen getuigen van een verstild symbolisme. Lage horizonten verhogen de spanning en bomen uit een park in Kopenhagen verplaatst hij naar het Spitsbergse landschap. Zo ontstaan sprookjeslandschappen die balanceren op de grens van het magisch-realisme. Een reeks verticale schilderijen heeft het poollicht met zijn schitterende kleurschakeringen in bogen en stralen tot onderwerp. In die felgroene aurora borrealis plaatst hij figuurtjes die als wachters de weg wijzen naar de goden. “Als je daar komt, is de eenzaamheid zo adembenemend en onaards dat je automatisch denkt dat dit de enige weg is naar de goden. Dat oeroude geloof in de godenwereld bestaat nog, misschien niet meer aan de oppervlakte maar het is nog verborgen aanwezig in de tradities en gebruiken.” Het klimaat en de barre weersomstandigheden maken voor een schilder het werken in open lucht onmogelijk. Op basis van foto’s of snelle schetsjes concipieert De Roy zijn schilderijen in zijn atelier in Antwerpen. De middernachtzon over een boothuis, een scheepswrak in een fjord, grillige rotsformaties die uit zee opsteken of papegaaienduikers worden met dezelfde precisie op het papier gezet. Uiterst gedetailleerd zoals Albrecht Dürer dat deed: ieder haartje in een hondenvacht krijgt zijn juiste kleur, de waakzame blik in de ogen van het dier is levensecht. Momenteel werkt De Roy aan een derde cyclus over de provincie Nordland die volledig Samisch (Laps) gebied is. “Ik werk hieraan met hart en ziel want je moet er wel van bezeten zijn om het vol te houden. Daarbij komt dat figuratieve schilders het in deze tijd moeilijk hebben. Het moet allemaal vlug en vluchtig zijn. Dat is onze problematiek. Ik ben niet per se tegen iedere vorm van modernisme maar ik vind dat de ambachtelijkheid ondergewaardeerd wordt.Ik hoop dat de figuratieve kunst net als de economie een golfbeweging vertoont en dat het zo ooit weer goed komt.” Met zijn kunst levert De Roy alleszins een bijdrage aan de waardering van een bedreigd natuurgebied. “Ik wil Spitsbergen teruggeven aan zijn oorspronkelijke grootgrondbezitters. Niet aan de commercie of het grootkapitaal maar aan de doden uit de geschiedenis, de walvisjagers en de dieren. Zij zijn het die hier thuis horen.”