Gestileerde vrouwenportretten van Olga Gouskova

Olga Gouskova is een van oorsprong Russische kunstenares die sinds vijftien jaar in België woont. Ze werd geboren in Moskou maar kreeg haar opleiding in Belarus (Wit-Rusland) waar ze als elfjarig meisje tijdens een talentenjacht geselecteerd werd voor de kunstschool. Na een toelatingsexamen volgde ze zeven jaar opleiding waarvan drie jaar Aquarel en Tekenen en vier jaar olieverf schilderen en model tekenen. Later volgde ze vier jaar design en textiele vormgeving aan Belarussische Kunstacademie. Gouskova schildert hoofdzakelijk vrouwen en bloemen en combineert beide onderwerpen in haar werk. Ze schildert met acryl op canvas maar combineert deze techniek met sepia potlood en allerlei soorten stiften. Ze tekent haar vrouwenportretten op het doek, brengt daarna de kleur aan van de haren en de achtergrond en voegt kleine details en decoratieve elementen toe. Met acrylstiften kan zij de kleine lijntjes uittekenen en het fijnere werk gestalte geven: kanten maskertjes, wapperende haarlinten of een frivool hemdje met een fijn boordje. Met deze speelse details zorgt zij voor een vrouwelijk, mysterieus accent. Als het lichaam met sepia potlood rechtstreeks op het witte doek wordt getekend krijgt het een speciale grijze tint, die contrasteert met de achtergrond of de haren. Daarom wordt in sommige schilderijen de verf dun opgebracht om het lichaam warmere tinten te geven maar zo dat de structuur van het doek er nog doorheen schemert. In haar recentste werken wordt op het doek eerst een kleurige ondergrond geschilderd waarop dan het lichaam getekend wordt. Wanneer je van dichtbij kijkt, zie je de spelingen van het penseel op het doek. Als de compositie volledig is, worden de haren met sepia-potlood bewerkt en wordt er volume en variatie in aangebracht. Gouskova beschouwt haar portretten als abstracte composities. ‘Er is geen herkenbare tijd of plaats, de vrouwen hebben geen specifieke leeftijd. Ik streef vooral naar een evenwichtige compositie, naar harmonie in kleuren, vormen, lijnen en details.’ Haar modellen worden nooit volledig naakt getoond. Het gaat haar in de eerste plaats om inspirerende houdingen van het lichaam, het gebaar van een hand of een arm. Onbewust kiest ze een houding uit die expressief is en haar inspireert. Maar het mag nooit geposeerd overkomen. Natuurlijkheid en spontaniteit zijn de vereisten. Gouskova gebruikt een bijzonder kleurenpalet. Extreem felle of contrasterende kleuren trekken haar niet aan. Ze zoekt het eerder bij de aardekleuren. Het geelbruine, roestkleurige of paarsachtige passen beter bij de melancholische sfeer die zij wil oproepen. Het thema ‘vrouw’ is voor haar onuitputtelijk. ‘Hoewel mijn onderwerp en techniek hetzelfde blijven, probeer ik veel variatie te brengen in afwerking en kleurgebruik. Maar die wijzigingen gaan heel geleidelijk. Ik doe alleen de dingen waar ik me goed bij voel.’ , aldus Gouskova. Het schilderen is voor haar een proces van verwerving waarbij de kunstenaar vertrekt van een wit doek dat hij zich eigen moet maken. Er ontstaat een relatie met het schilderij, dat stilaan een eigen leven gaat leiden. Als haar werken op een tentoonstelling hangen of bij een koper, is ze telkens verwonderd dat zij dat gemaakt heeft. Het is als in de woorden van de Libanese dichter Kahlil Gibran die over de kinder-ouderrelatie schreef: “Je kinderen zijn je kinderen niet. Zij zijn de zonen en dochters van ‘s levens hunkering naar zichzelf. Zij komen door je, maar zijn niet van je, en hoewel ze bij je zijn, behoren ze je niet toe.” Ook Gouskova’s schilderijen zijn dan zelfstandige entiteiten geworden die ooit deel uitmaakten van haar werk. Gouskova is geen veelschilder. Het scheppingsproces duurt lang en speelt zich volledig in haar hoofd af. Er groeit een bepaalde idee waarrover zij begint na te denken in termen van kleuren, stemming en expressie. Maar zelden worden vooraf schetsen gemaakt. Tijdens het schilderen ontwikkelt het werk zich en soms groeit er iets waarvan zij zich zelf niet bewust is. Zij schildert en tekent beheerst, afgelijnd en gestructureerd, zoals haar karakter is. Hoewel zij strak en ‘binnen de lijntjes’ schildert, wil ze toch geen fijnschilder genoemd worden. ‘Mijn kunst is breder dan het gewone fijnschilderen. Ik zie het niet als een kopiëren van de werkelijkheid maar als een creëren van een aparte wereld waar alles tot in de puntjes bedacht en gestileerd is. Ik wil met kleur een sfeer creëren, volume opbouwen door met sepia potloden de schaduwen te tekenen. En ik leg de accenten door de details met een acrylpen te tekenen. Ik combineer in mijn schilderijen verschillende technieken die niet vaak worden gecombineerd.’ Het valt me op dat de vrouwen die zij schildert, je nog rechtstreeks aankijken. Altijd is er die zijdelingse blik. De ogen zijn naar onderen gericht of kijken rakelings langs je heen. Soms verbergen de handen zelfs een deel van het hoofd. De kunstenares geeft ons de mogelijkheid binnen te kijken in het leven van haar modellen maar er is geen open contact. Op haar vrouwenportretten worden vaak bloemen gebruikt als decoratief element maar de laatste tijd schildert Gouskova ook bloemstukken die het doek bijna volledig in beslag nemen. Boeketten van tulpen, amaryllissen of gladiolen staan centraal op het doek en sommige worden van bovenaf geschilderd zodat de individuele bloemen tot hun recht komen. Ze kunnen met sterke kleuren of juist met zachte pasteltinten geschilderd worden, afhankelijk van de stemming en sfeer die de schilder wil oproepen. Maar altijd zijn ze met een fijn zwart lijntje afgebakend en drukken ze emoties uit als passie, tederheid of speelsheid. Gouskova noemt deze werken ‘Messages of flowers’ omdat ze een boodschap naar de toeschouwer uitsturen.