Bloemstukken tot op de nerf nauwkeurig Bloemstillevens van Pieter Wagemans

Net als zijn grote voorbeeld, de 18-de eeuwse schilder Jan van Huysum, schildert de bloemenschilder Pieter Wagemans zijn stillevens naar de natuur. Al meer dan tien jaar verdiept hij zich in het natuurgetrouw weergeven van zijn meest geliefde onderwerp: de bloem. Nu eens zijn het eenvoudige primula’s in een rieten mandje, dan weer witte seringen in een dikbuikige vaas of een zomers boeket in een glas, de bloemenwereld blijft voor hem een onuitputtelijke bron van inspiratie. Begonnen als schilder van klassieke stillevens, is Wagemans geëvolueerd tot een internationaal erkend expert die als gastschilder uitgenodigd wordt op de jaarlijkse Chelsea Flower Show in Londen. Bloemen zijn het gedroomde onderwerp voor hem omdat ze de schilder en de kijker gelukkig stemmen. ‘Bloemen brengen leven in een stilleven. Ze zijn decoratief interessant omdat ze vrolijkheid en optimisme uitstralen. Het is een formule die al werkt van in de zeventiende eeuw.’, aldus Wagemans. Terwijl veel natuur- of bloemenschilders kiezen voor een impressionistische benadering van het onderwerp met toetsen, kleurschakeringen en vibraties, kiest Wagemans bewust voor de realistische benadering. ‘Een impressionist schildert bloemen zoals hij ze ervaart en hij legt er een deel van zijn persoonlijkheid in. Voor mij blijft de bloem dan in de kou staan. Zij geeft maximaal haar schoonheid bloot als ze realistisch wordt geschilderd. De bloem moet op de eerste plaats komen en niet de kunstenaar.’ Van essentieel belang in zijn werkwijze is het feit dat Wagemans nooit naar foto’s werkt. Al zijn bloemen , zijn geschilderd naar de natuur. ‘Bloemen moet je begrijpen. Je moet ze voor je zien staan. Een foto kan een hulpmiddel zijn maar het ik vind het gevaarlijk om te gebruiken. De fantasie van de schilder wordt uitgeschakeld omdat een foto te dwingend is.’ Wel neemt Wagemans de vrijheid om een romantische toets toe te voegen door het accentueren van het lieflijke, door de verheerlijking van de bloem. Dat effect bereikt hij via het samenspel van de kleuren in de bloemkelk, door de keuze van de achtergrond en de objecten. Het spel van licht en schaduw brengt spanning in het werk en het is de taak van de schilder om rust en harmonie op te wekken met een onderwerp dat vaak chaotisch overkomt. Tegenover de duizenden details van kelkblaadjes, stengels en stampers kunnen een rustige achtergrond en symmetrie in de compositie leiden tot een harmonisch geheel. Een bloemstuk dat op zich een barokke indruk maakt, mag niet rommelig overkomen. Te veel variëteit aan voorwerpen en texturen leidt de aandacht af en is storend. Daarom kiest hij voor een eenvoudig kader, zodat de kracht en de verscheidenheid van de bloemen optimaal tot hun recht komen. Iedere bloem vereist een eigen technische benadering. Seringen geven een verwarde indruk en daar moet de schilder duidelijkheid in brengen. Anjers hebben veelgelaagde kelken en margrieten eerder een harde uitstraling. De lievelingsbloem van Wagemans is de roos met haar fijne blad en frivole transparantie. Zij is de koningin van de bloemen door haar aristocratische uitstraling en duidelijke structuur. Wagemans hecht veel belang aan het ambachtelijke aspect. Kennis van de verf en de techniek zijn essentieel. In het atelier moet orde en overzicht heersen om efficiënt te kunnen werken. Hij toont een bord waarop een twintigtal tubes groene verf gerangschikt liggen met de naam van de fabrikant en een verfstaal erbij. ‘Veel schilders beweren dat je geen groen moet kopen omdat je met geel en blauw alle groenen kan maken. Ik vind dat onzin. Ik heb bij alle mogelijke fabrikanten groen gekocht en op deze manier vind ik meteen de juiste kleur.’ Hij geeft de voorkeur aan Oud-Hollands omdat die verf minder olie bevat. ‘Men vergeet wel eens dat het schilderen van de bladeren minstens even belangrijk is als het schilderen van de bloemkelken. Het schilderen van het blad van een roos vraagt evenveel tijd als het schilderen van de bloem. De structuur, de nerfjes en de tinten moeten perfect weergegeven worden zodat het geheel harmonieus overkomt.’ Omdat Wagemans vooral werkt voor de buitenlandse markt, heeft hij kennis gemaakt met de smaakverschillen in de omringende landen. Voor de Franse markt heeft hij vijf jaar geschilderd en die bloemstukken waren barokker met een gefantaseerd landschap op de achtergrond. De Engelse smaak is eerder te vergelijken met de Nederlandse. Stillevens moeten voor hen sober en duidelijk zijn. Zij zijn heel kritisch en direct en willen vooral het verhaal van de bloem verteld zien. Hoewel Wagemans zich meer dan tien jaar over hetzelfde onderwerp buigt, blijft het thema hem inspireren. Nu hij als bloemenschilder naam en faam heeft gecreëerd in het buitenland, is het een extra motivatie voor hem om zich als specialist te manifesteren. ‘Je virtuositeit kan maar toenemen, naarmate je je meer specialiseert. Ik ben beroepsschilder en om van je kunst te kunnen leven moet je boven de middelmaat uitsteken. De galerieën waarmee ik samenwerk, koesteren verwachtingen waaraan ik moet voldoen. De kwaliteit die zij vragen kan je pas brengen als je een grote ervaring hebt opgebouwd en toch nog origineel weet te blijven. Maar mijn arbeidsvreugde is mijn grootste drijfveer en ik ben me ervan bewust dat het mooiste bloemstuk nog moet gemaakt worden. En dat zal zo blijven.’